این مقاله درباره ی چشم موجودات زنده است!

چشم عضو بارزاولین حس از حواس پنجگانه یعنی بینایی است. انواع گوناگونی از اندام‌های حساس به نور در موجودات زنده یافت می‌شود. ساده‌ترین انواع چشم‌ها تنها توان تشخیص وجود نور در پیرامون را دارند در صورتی‌که چشم‌های پیچیده‌تر قادرند شکل‌ها و رنگ‌ها را نیز از هم بازشناسند یا برخی حیوانات به طول موجهایی بیشتر از طول موج مرئی چشم انسان حساسند. در حشرات ما چشم مرکب داریم.

چشم انسان دارای اجزای پلک، مژه، مجرای اشکی، ملتحمه، صلبیه، قرنیه، مردمک، عنبیه، زجاجیه، عدسی، زلالیه، شبکیه و مشیمیه است.

لایه خارجی از دو قسمت صلبیه و قرنیه درست شده است، به طوری که پنج ششم عقبی آن صلبیه و یک ششم جلویی آن قرنیه را می‌سازد.

قسمت‌های مختلف کره چشم انسان:

1- پلک ها

2- ملتحمه

3- قرنیه

4- سلبیه

5- عنبیه ( مردمک )

6- عدسی

7- زجاجیه

8- شبکیه

9- عروق شبکیه

10- عصب بینایی

11- عضلات حرکتی کره چشم ( 6 عضله )

البته ساختار فوق بصورت کلی بیان گردیده است، لیکن ساختار چشم بسیار پیچیده و دارای قسمت های متعدد دیگری نیز می باشد.

 

 

علاوه بر این قسمت‌ها می‌توان گفت رنگ چشم به ملانین در داخل چشم مربوط است. اگر تعداد ملانین‌ها کم باشد رنگ چشم روشن و اگر زیاد باشد رنگ چشم تیره می‌شود.

چشم چطور می‌بیند؟

چشم‌ها برای دیدن، مجبور به حرکت هستند. شش عضله خارجی که کره چشم را احاطه کرده است، مانند نخ‌های خیمه شب بازی عمل می‌کند و آنها چشم‌ها را به صورت هماهنگ در جهات مختلف حرکت می‌دهد.

اما اصلی‌ترین عنصری که چشم ما برای دیدن به آن نیاز دارد، نور است. نور تصویر اشیاء را در چشم می‌نشاند. اولین چیزی که نور هنگام ورود به چشم آن را لمس می‌کند، لایه نازکی از اشک است. پشت این لایه مرطوب، قرنیه چشم قرار دارد. این پوشش شفاف به تمرکز نور کمک می‌کند.

نور پس از عبور از این لایه که زلالیه نام دارد، وارد مردمک می‌شود. باز شدن مردمک با عنبیه یا همان بخش رنگی چشم صورت می‌گیرد و میزان این بازشدگی به میزان ورود نور بستگی دارد. نور پس از آن به عدسی چشم می‌تابد که عملکرد آن مانند لنز دوربین است. عدسی، پرتوهای تابیده به شبکیه را متمرکز می‌کند. ضخامت عدسی با توجه به دور یا نزدیک بودن اشیاء، تغییر می‌کند.

در مرحله بعد نور وارد کره چشم می‌شود که مملو از مایعی ژل مانند به نام زجاجیه است. نور در نهایت به پرده‌ای به نام شبکیه می‌تابد که در قسمت انتهایی کره چشم واقع شده است. شبکیه مانند صفحه فیلم خام دوربین فیلمبرداری یا فیلم دوربین عکاسی است. پرتوهای نوری پس از برخورد با پرده شبکیه در قالب پیام‌هایی عصبی به مغز منتقل و در آنجا تفسیر می‌شود.

قرنیه

قرنیه یک قسمت دایره‌ای شکل با تحدب به جلو است. قرنیه قسمت شفاف لایه خارجی در جلو می‌باشد و تحدب آن به سمت جلو است. قبل از ورود نور به عدسی، نور در قرنیه شکست می‌یابد. قرنیه عروق خونی ندارد (چون) برای عبور نور باید شفاف باشد و بنابراین از طریق انتشار تغذیه می‌شود. قرنیه به علت چینش منظم الیاف کلاژن و کم‌آب بودن نسبی آن شفاف تر از صلبیه است. لایه‌ها ی آن به ترتیب اپیتلیوم، استروما (بومن، دسمه) و انروتلیوم می‌باشد.

صلبیه

لایه ضخیم و سفیدرنگی است که قسمت خلفی کره چشم را پوشانیده و ضخامت آن از عقب به جلو به‌تدریج کاسته می‌شود. سطح درونی آن قهوه‌ای‌ رنگ و مجاور مشیمیه است. صلبیه در جلوی چشم مسطح شده و قرنیه را بوجود می‌آورد.

زلالیه

زلالیه مایع شفافی است که فضای جلوی عدسی را پر می‌کند. زلالیه از مویرگ‌ها ترشح می‌شود و مواد غذایی و اکسیژن را برای عدسی و قرنیه فراهم می‌کند و مواد دفعی را نیز جمع‌آوری کرده و از طریق خون دفع می‌کند.

عنبیه

عنبیه به صورت یک حلقه مدور دور مردمک است. (اگر به چشم فردی از روبرو نگاه کنیم قسمت سفید رنگ، صلبیه و قسمت رنگی چشم عنبیه نام دارد). عنبیه ازطریق مشیمیه که شامل رگ‌های خونی فراوانی هست تشکیل شده است. قسمت جلویی مشیمیه به شکلی رنگین هست که عنبیه نام دارد. وظیفه اصلی عنبیه تعیین شدت و میزان نور وارد شده به چشم می باشد، البته بستگی به تاریک و یا روشن بودم محیط دارد، بعلاوه رنگ چشم نیز توسط عنبیه تعیین می گردد.

عدسی

عدسی چشم کپسولی محدب است که جزئی شفاف از ساختار چشم است که همراه با قرنیه، پرتوهای نور را شکسته و آن‌ها را بر روی شبکیه متمرکز می‌کند. تحدب عدسی با انقباض ماهیچهٔ مژگانی تغییر و تطابق انجام می‌گیرد.

زجاجیه

زجاجیه (Vitrous Body) ماده‌ای ژله مانند و بی‌رنگ است که باعث حفظ شکل کروی چشم می‌شود، و همراه با زلالیه فشار درون چشم را ثابت نگاه می‌دارد.

مشیمیه

مشیمیه یکی از لایه‌های ساختمان چشم است که بین صلبیه و شبکیه قرار گرفته است. این لایهٔ رنگ‌دانه‌دار حاوی مویرگ‌های فراوانی است که تغذیهٔ عنبیه و سلول‌های گیرندهٔ نور شبکیه را بر عهده دارد. مشیمیه در جلوی چشم بخش رنگین آن، یعنی عنبیه را به وجود می‌آورد. همچنین مشیمیه باعث می‌شود که نور در داخل چشم منعکس نشود.

شبکیه

شبکیه، قسمت حساس به نور چشم است که شامل سلول‌های مخروطی (مسئول دید رنگی) و سلول‌های استوانه‌ای (مسئول دید سیاه و سفید و دید در تاریکی) می‌باشد. با تحریک سلول‌های استوانه‌ای یا مخروطی، سیگنال‌های عصبی از لایه‌های عصبی زیرین شبکیه نهایتاً به فیبرهای عصب بینایی و قشر مغز می‌رسند.

در طب سنتی
در کتب طب سنتی در بخش تشریح گفته شده چشم مرکب و تشکیل شده از 7 طبقه و 3 رطوبت است.

به ترتیب از بیرون به داخل عبارت اند از: 1-ملتحمه 2-قرنیه 3-عنبیه - بعد از آن رطوبت بیضیه 4-عنکبوتیه - رطوبت جلیلیه - رطوبت زجاجیه 5-شبکیه 6-مشیمیه 7-صلبیه

---

مطلب سودمندی که ارزش شنیدن دارد :

رادیو چشم یار - قسمت 1 - ساختار چشم

---

ذکر منبع :

1 – برگرفته از مقاله علمی چشم را بشناسیم!

---

با تشکر از حسن انتخاب و مطالعه مقاله چشم توسط شما دوست و همراه عزیز .

مراقب سلامتیت باش چون خیلی مهمه !

مشتاقانه منتظر ارسال نظرات و ایمیل های شما همراهان عزیز و گرامی در خصوص مقاله چشم هستیم - چشم یار

دوستدار شما شکوه شیخی پور