با انسداد مجرای اشکی بیشتر آشنا شویم!

انسداد مجرای اشکی ، میل زدن مجرای اشکی ، تورم غدد اشکی ، انسداد مادرزادی مجرای اشکی

مجراى اشکى مسیرى است که اشک را از فضاى بین پلکها به داخل بینى تخلیه می نماید. غده اشکى که محل اصلى تولید اشک مى باشد در سمت خارجى پلک فوقانى قرار گرفته است و اشک پس از تولید در لبه هاى پلک حرکت کرده و از طریق دو روزنه ریز ،به نام پونکتوم وارد کانالهاى اشکى در طول دیواره پلکها شده و سپس وارد کیسه اشکى مى شود.

اشک تجمع یافته در کیسه اشکى از طریق یک مجراى استخوانى به نام مجراى اشکى وارد بینى مى شود. انسداد این مسیر در هر قسمتى مى تواند منجر به اشکریزش گردد. هر چند شایعترین محل انسداد ، قسمت مجراى اشکى مى باشد.انسداد مجراى اشکى مى تواند به صورت مادرزادى در اطفال یا به صورت اکتسابى در بالغین دیده شود. جهت تشخیص در اغلب موارد معاینه به همراه شستشوى مجرا کافى بوده و محل انسداد را مشخص مى نماید. ندرتاً ممکن است تصویر بردارى هسته اى نیز لازم باشد.

انسداد مادرزادى مجراى اشکى

حدود نیمى از نوزادان در بدو تولد دچار انسداد مجراى اشکى مى باشند ولی به علت ترشح ناچیز اشک، فاقد علامتند. حدود نود درصد از این گروه تا یک ماهگى بهبود یافته و مجراى اشکى ، با تکامل بیشتر باز مى شود. سایرین علامتدار مى شوند که به صورت اشکریزش، قى صبحگاهى چشمها،ترشح چرکى و گاها عفونت حاد بروز مى کند. از این گروه ، نود درصد دیگر تا یکسالگى بهبود مى یابند. طى این مدت ماساژ مجراى اشکى و استفاده از انتى بیوتیک موضعى در صورت نیاز ،کافى است.

پس از یکسالگى شیرخوارانى که بهبود نیافته اند نیاز به اقدام درمانى دارند که خط اول درمان میل زدن مى باشد. انجام این امر توسط افرادى که تجربه کافى ندارند ، مى تواند منجر به اسیب به مجراى اشکى گردد. در صورتى که انسداد از نوع غشایی باشد پاسخ به درمان بسیار عالیست ولى در گروه کوچکى از اطفال ، انسداد از نوع استخوانى مى باشد که نیاز به گذاشتن لوله سیلیکونى دارند. این اقدام نیاز به برش جراحى ندارد و لوله پس از مدتى خارج خواهد شد. اغلب بیماران با این اقدام درمانى بهبود مى یابند.

در نهایت در گروهى که به علت شدت انسداد یا عدم تشکیل مجراى اشکى ، به هیچ یک از اقدامات فوق پاسخ نداده اند ، جراحى به صورت باز انجام خواهد گرفت و مسیر اشکى جدیدى به داخل بینى ایجاد خواهد شد.

انسداد مجراى اشکى در افراد بالغ 

علت انسداد مجراى اشکى اولیه بالغین، اغلب نامشخص است . این واقعه در خانمها بیشنر دیده شده و با افزایش سن احتمال بروز آن بیشتر مى شود . علل ثانویه کمتر مطرح بوده و مواردى مانند شکستگى بینى ، سابقه جراحى ، تومورها و بیماریهاى التهابی بینى و سینوس در این گروه قرار مى گیرند . اگر چه انسداد مجراى اشکى جزو علل شایع اشکریزش مى باشد ، ولى علل پلکى و چشمى دیگرى نیز باعث اشکریزش مى شوند که لازم است همزمان بررسى گردند . انسداد مجراى اشکى ، ابتدا به صورت تنگى مجرا آغاز شده که باعث اشکریزش در هواى سرد مى شود.

سپس به تدریج این روند پیشرفت کرده و باعث انسداد کامل مى شود که ممکن است سالها طول بکشد. با انسداد کامل ، بیمار دچار اشکریزش دائمى شده و گاها ترشحات چرکى خواهد داشت. شروع التهاب و عفونت حاد که داکریوسیستیت نامیده مى شود، ناشایع نبوده و باعث درد شدید و تورم در گوشه داخلى چشم مى شود. این عفونت مى تواند باعث تورم صورت و گاه نفوذ به کاسه چشم و ایجاد ابسه شود. در این مورد مصرف انتی بیوتیک خوراکى یا تزریقى و تخلیه ابسه ضرورى است.

با توجه به ایجاد علائم فوق ، تمام بیماران مبتلا به اشک ریزش ، نیاز به معاینه کامل چشمى دارند. در صورت اثبات انسداد مجراى اشکى ، درمان ، جراحى خواهد بود و میل زدن ، برخلاف اطفال ، هیچ نقشی در بهبود بالغین نداشته و تنها جهت معاینه کاربرد دارد . جراحى مى تواند با برش پوستى و یا از طریق بینى در برخى موارد خاص انجام شود که تشخیص این امر به عهده چشم پزشک مسلط به بیماریهاى مجراى اشکى مى باشد.

انجام جراحى مى تواند تحت بیهوشى عمومى یا بیحسى موضعى انجام شود.در مجموع موفقیت در درمان انسداد مجراى اشکى به عوامل مختلفى بستگى دارد که مهمترین ان محل و شدت انسداد است که نقشى تعیین کننده در نتیجه درمان دارد. انتخاب روش صحیح جراحى و تبحر کافى جراح و شناخت دقیق او از ساز و کار سیستم اشکى از دیگر عوامل مهم ، مى باشند.

---

تالیف دکتر بهرام اشراقی فوق تخصص پلاستیک و ترمیمی چشم

---

با تشکر از حسن انتخاب و مطالعه مقاله با انسداد مجرای اشکی بیشتر آشنا شویم توسط شما دوست و همراه عزیز .

مراقب سلامتیت باش چون خیلی مهمه !

مشتاقانه منتظر ارسال نظرات و ایمیل های شما همراهان عزیز و گرامی در خصوص با انسداد مجرای اشکی بیشتر آشنا شویم هستیم - چشم یار

دوستدار شما شکوه شیخی پور